Bij het overlijden van een naaste verwijst de bank u naar de notaris voor een verklaring van erfrecht. Dat kost 500 euro. Waarom moet dit zo duur zijn? U vraagt zich af waarom een akte van overlijden van de gemeente niet volstaat.
Een notariële verklaring hoeft niet altijd. Die is alleen nodig als een instantie erom vraagt. Een bank kan de rekeningen van een overledene blokkeren en geeft dan het tegoed zonder zo’n verklaring niet vrij. Of een verzekeraar wil zo’n verklaring als niet duidelijk is wie de overlijdensuitkering moet krijgen.
Een verklaring van erfrecht is niet zinloos. Er staat in wie de erfgenamen zijn en of zij de erfenis aanvaarden. Stel, u neemt geld op met de bankpas van de overledene. Daarmee aanvaardt u automatisch de erfenis. Als later blijkt dat de overledene meer schulden dan bezittingen heeft, bent u daarvoor aansprakelijk.
Als de overledene een testament heeft opgesteld, is een verklaring van erfrecht altijd nodig. Zonder testament soms niet. De Nederlandse Vereniging van Banken heeft vastgesteld in welke situatie van zo’n verklaring kan worden afgezien. Er is geen testament, de overledene laat een getrouwde of geregistreerde partner achter en het totale banktegoed is minder dan 100 duizend euro.
De meeste banken hanteren een soepeler beleid. De kinderen van een als enige achtergebleven ouder, of de partner met wie de overledene samenwoonde, hebben geen notariële verklaring nodig als het banksaldo minder is dan 10 duizend euro. Bij Rabobank is het zelfs 25 duizend euro, blijkt uit recent onderzoek van de Consumentenbond. Vraag het na bij de bank. Banken hebben een helpdesk voor nabestaanden, soms ook voor het doorverwijzen naar een notaris. Doehetzelfnotaris.nl is ook goedkoop.
Als er een hypotheek is, wil de bank vaak ook een verklaring van erfrecht. Veel banken hebben overigens een gunstige regeling voor huiseigenaren van wie de partner overlijdt. Zij kunnen binnen zes tot twaalf maanden de hypotheek boetevrij aflossen of kiezen voor een nieuw rentevaste periode. De hypotheekrente is historisch gezien laag, dus dat is gunstig. Bij de meeste banken kan dit ook als de naam van de overledene niet in het hypotheekcontract staat. U moet zich wel melden bij de bank, want die past de rente alleen aan als u erom vraagt.
Houd er rekening mee dat een machtiging op iemand anders’ bankrekening vervalt na diens overlijden. Bij een gezamenlijke rekening houd je als mederekeninghouder na het overlijden van de ander wel toegang tot de rekening. Zo’n rekening is zeker aan te bevelen bij een beleggingsrekening. Bij de erfenis geldt de waarde van de beleggingen op het moment van overlijden en dat kan een goede reden zijn om alles te verkopen. Een gezamenlijke rekening is niet altijd mogelijk. DeGiro biedt het bijvoorbeeld niet aan. Saxo wel.
Voorbereiding scheelt kosten. Maar je zal altijd zien: juist degene die het altijd regelde en alles wist, gaat als eerste en laat anderen in verwarring achter.
Reinout van der Heijden is hoofdredacteur van de Geldgids. Zelf een vraag? Geldvraag@volkskrant.nl